Kirleten ülkelere "tazminat", iklim yükümlülükleri... Uluslararası Adalet Divanı'nın duyurularının özeti

Google Haberler Abone Ol

Uluslararası Adalet Divanı, 23 Temmuz Çarşamba günü küresel yargıyı etkilemeyi amaçlayan eşi benzeri görülmemiş bir istişari görüş bildirerek, iklim yükümlülüklerini ihlal eden devletlerin "hukuk dışı" bir eylemde bulunduklarını ve en çok etkilenen ülkelerden tazminat talepleriyle karşı karşıya kalabileceklerini belirtti.

Ayrıca şunu da okuyun

İklim değişikliği: “1,5°C eşiğinin aşılması artık kaçınılmaz”

Lahey'de bulunan BM'nin en yüksek mahkemesi, Vanuatu takımadalarındaki öğrenciler tarafından ilk başta talep edilen bu görüşte, oybirliğiyle, dünyanın dört bir yanındaki yasa koyucuların, avukatların ve yargıçların artık yasaları değiştirmek veya iklim eylemsizliği nedeniyle devletlere dava açmak için kullanabilecekleri bir uluslararası hukuk yorumuna karar verdi.

Vanuatu İklim Bakanı Ralph Regenvanu, Barış Sarayı'nın merdivenlerinde yapılan duruşmanın ardından yaptığı açıklamada, bu görüşün "iklim eylemi için tarihi bir dönüm noktası" olduğunu belirterek, bunun dünya çapında "daha fazla yasal işlem" başlatılmasına ilham vereceğinden emin olduğunu söyledi.

"İklim sistemini korumaya yönelik sıkı yükümlülükler"

Mahkeme başkanı Yuji Iwasawa, iki saat süren karar okumasında, sera gazı emisyonlarının neden olduğu iklim değişikliğinin "acil ve varoluşsal bir tehdit" olduğunu söyledi.

Mahkeme, büyük kirletici ülkelerin mevcut iklim anlaşmalarının ve özellikle yıllık COP müzakere sürecinin yeterli olduğu yönündeki iddiasını reddetti.

Ayrıca şunu da okuyun

Yargıçlar, devletlerin "iklim sistemini koruma konusunda katı yükümlülükleri" olduğunu savundu. Küçük ada devletleriyle aynı fikirde olan Uluslararası Adalet Divanı, iklimin "şimdiki ve gelecek nesiller için korunması" gerektiğini teyit ederken, büyük kirletici ülkeler henüz doğmamış bireylerin haklarını yasal olarak tanımayı kesinlikle reddetti.

Bildirinin en önemli kısmı ve zengin ülkelerin en çok tepkisini çekecek kısmı, iklimden zarar gören ülkelere ödenmesi gereken tazminat yükümlülüklerinden kaynaklanıyor.

Yuji Iwasawa, "Uluslararası hukuka aykırı bir eylemin işlenmesinden doğan hukuki sonuçlar, zarar gören devletlerin uğradığı zararın telafisi, tazminat ve tatmin şeklinde tam olarak giderilmesini içerebilir." dedi.

Ancak mahkeme çıtayı yükseltiyor: "Hukuksuz eylem ile zarar arasında" doğrudan ve kesin bir nedensellik bağının kurulması gerekiyor. Bu, mahkeme önünde kesinlikle zor bir şey, ancak "imkansız değil", diye sonuca varıyor UAD'nin 15 yargıcı. BM'ye göre bu, mahkemenin seksen yıl içinde beşinci kez oybirliğiyle verdiği karar.

Hukukçuların 140 sayfalık görüşü tam olarak sindirmeleri zaman alacak, ulusal mahkemelerin görüşü ele alıp almayacağını görmek ise daha da uzun sürecek. Ancak şimdiden, hem uzmanlar hem de aktivistler olmak üzere birçok ses, metnin tarihi niteliğini vurguluyor.

BM'nin eski İnsan Hakları ve Çevre Özel Raportörü David Boyd, AFP'ye verdiği demeçte , "İklim adaleti için tarihi bir zafer," dedi. Mahkemenin devlet yükümlülüklerine ilişkin yorumu , "iklim eylemlerinin hızlandırılmasında bir katalizör görevi görecek."

London School of Economics'in bu konudaki en uzman avukatlarından Joana Setzer, "Dünyanın en yüksek mahkemesi ilk kez, devletlerin iklim hasarını önleme ve aynı zamanda tamamen onarma konusunda yasal bir yükümlülüğü olduğunu tespit etti," yorumunu yaptı. Setzer, bu görüşün "iklim adaletinin yasal temelini güçlendirdiğini" söyledi.

Ayrıca şunu da okuyun